شهر شوش با ۵/۶ کیلومتر مربع مساحت در ۲۴ کیلومتری جنوب غربی دزفول و ۱۱۵ کیلومتری شمال غربی اهواز بین ۳۲ درجه و ۲ دقیقه عرض شمالی و۴۷ درجه و ۱ دقیقه طول شرقی نسبت به نصف النهار گرینویچ قرار دارد. بلندی شهر شوش از سطح دریا ۸۷ متر وفاصله هوایی تا تهران ۴۷۹ کیلومتر است. فاصله زمینی شوش تا تهران ۷۶۶ کیلومتر، تا اهواز ۱۱۵ کیلومتر، تا دزفول ۲۴ وتا اندیمشک ۳۸ کیلومتر است. حدود ۱۳۲۹ هـ.ش به بخش تبدیل شد، شهر باستانی شوش از مراکز تمدن قدیم، از معروفترین شهرهای دنیا، پایتخت چند هزار ساله مملکت عیلام وهمچنین پایتخت زمستانی امپراطوری هخامنشی بوده‌است.حمزه اصفهانی شوش را چنین توصیف نموده : شوش به معنی شهر زیبا، باصفا، خوب ولطیف. در تورات ودر قاموس موسی درباره شوش آمده‌است : شوشن یا شوشان درعبری زنبق بوده، در یونان سوسنای می‌گفتند ونامهای دیگرش «سوسا» «سوس» بوده، قسمت بزرگی از ولایت شوش و عیلام را هم «سوسیانا» یا «سوزیانا» می‌گفتند. شوش یا شوشن نام همه گیاهان تیره سنبل وزنبق ونرگس واسپرغم به شمار می‌رود. شوش در قرون وسطی آباد ومرکزی بزرگ برای خوزستان بوده‌است که در آن روزگار چندین شهر، آبادی وحومه داشته ودر آن شهر قلعه‌ای محکم وقدیمی، بازارهایی با شکوه ومسجدی با ستونهای گرد وجود داشته‌اند. این شهر به داشتن منسوجات ابریشمی خام، ترنج، انار و نیشکر معروف بوده‌است. آرامگاه دانیال نبی صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم پیامبر خدا در شهر شوش واقع گردیده‌است. شوش در دوره اسلامی نیز مدتها از شهرهای پرجمعیت وپررونق بود، هنگامی که مرکز خوزستان به اهواز منتقل شد شوش کم کم اهمیت خود را از دست داد.در طبقات پایین تر این شهر آثاری بدست آمده که باستان شناسان آنها را مربوط به ۸ هزار سال پیش می‌دانند.
تاریخ ایران
تاریخ ایران قدیم قسمتی از تاریخ مشرق قدیم است. تاریخ مشرق قدیم از حیث زمان اگر بیش از نصف تاریخ بشر نباشد کمتر نیست، علما و مورخین تاریخ مشرق قدیم را شامل مصری ها، سومری ها، اکدی ها، سامی های کلده و آشور می دانند و قدیم ترین نمایندگان نژاد آریایی به خصوص مادی ها و پارسی ها را که در مشرق قدیم دولت واحد و متشکلی ساختند از مشرق به حساب می آوردند.آریان ها در تاریخ مشرق قدیم دارای اهمیت اند، زیرا، اینان اثراتی بزرگ از خود در تاریخ مشرق قدیم به جا گذاردند و دولت هخامنشی تمام مشرق قدیم را جمع کرده دولت واحدی تأسیس کرد.قدر مسلم اینکه مادی ها و پارسی ها تحت نفوذ تمدن بابل و آشور و عیلام چیزهای زیادی از آنها اقتباس کردند.برخی آمدن آریایی ها را به آسیای غربی به قرن 14 میلاد و برخی به دو هزار سال قبل از میلاد مربوط می دانند. آثار و قرائن می رساند که آریایی ها یک دفعه به آسیای غربی نریخته اند، بلکه اقوام آریایی جدا جدا در مدت قرون عدیده از راه های مختلف به مشرق قدیم پا نهاده اند.سکنه ی مشرق قدیم را از شش نژاد دانسته اند: سومری ها، سامی ها، حامی ها، عیلامی ها، هیت ها، آریان ها. سامی ها و حامی ها از جنوب حرکت کرده، سوریه و بین النهرین و آفریقای شمالی را اشغال کردند، از طرف مقابل یعنی از شمال، هیت ها به حرکت آمده و در سر سوریه با آنها در منازعه شدید این مردمان در مشرق به ومری ها و عیلامی ها بر خوردند.عیلامی ها که شاید از مشرق دور آمده باشند تمدن بابلی را اخذ کردند. آریان ها از طرف شمال جدا جدا به مشرق آمده تحت نفوذ تمدن بابلی درآمدند و وقتی که عنصر آریایی در آسیای صغیر قوت گرفت، تمام مشرق قدیم به پیشقدمی مادی ها و به وسیله ی پارسی ها در تحت دولت واحد متشکلی درآمد. بنابراین دولت هخامنشی آخرین کلمه ی مشرق قدیم بود.
آغاز تاریخ
تاریخ از زمانی شروع می شود، که شهادت های کتبی، و تاریخی راجع به وقایع و حوادث آن زمان بدست آمده است و اعصاری که قبل از آن گذشته ازمنه قبل از تاریخ بشمار می رود.در حال حاظر علماء فن به این عقیده اند که بشر قبل از عصر چهارم معرفت الارضی، یا تقریباً دو میلیون سال قبل به وجود آمده و مراحلی که بشر پیموده، بنا بر استخوان ها و ابزار کار و غیره، که از زیرزمین یا از درون غارها به دست آمده و مراحلی که بشر پیموده گذرانده است که می توان از :1 - عهد احوال ابتدایی 2- عهد حجر 3- عهد فلز که تقریباً از هفت هزار سال قبل از میلاد شروع می شود و 4- عهد زغال سنگ نام برد.
بشری که اکنون روی زمین زندگانی می کند بشر اولی نیست، یعنی انواعی از بشر یکی پس از دیگری آمده، ده ها هزار سال زندگانی کرده و منقرض شده اند و نهایتاً این که بشر کنونی، یعنی بشری که اکنون روی زمین زندگانی می کند و زمین شناسان آن را بشر عاقل می نامند چه زمان به وجود آمده است؟ جواب محققی نمی توان داد ولی به هر حال این زمان نباید کمتر از ده ها هزار سال قبل باشد. مردمان هند و اروپایی چنان که از خود لفظ معلوم است مللی هستند که مساکن آنها از هند تا اقصی بلاد اروپا است، یعنی در اروپا کلیه ی سکنه ی آن به استثنای مردمانی که از نژادهای دیگرند مانند ترک ها و مجارها و ... و در آسیا فقط هندی های آریانی – ایرانی ها و ارامنه. به عقیده محققین مردمان آریانی در عهدی بسیار قدیم در جائی باهم زندگانی می کردند و بعد به جهتی که معلوم نیست، شاید از زیاد شدن سکنه و کمی جا باشد که هر کدام به طرفی رفته اند. زمان جدا شدن این مردمان را از یکدیگر نمی توان محققاً معلوم کرد، ولی بعضی تصور می کنند که در حدود سه یا چهار هزار سال ق.م بوده است. به شهادت تاریخ، ملل مترقی آنهایی بوده اند که زبانشان بیشتر ترقی کرده بود و نیز در قاره های قدیم دیده می شود که هر زمان دو ملت باهم طرف شده اند ملتی که زبانش کامل تر بوده بر دیگری غلبه یافته است، برای مثال در ابتدای تاریخ، مرکز تمدنی در کلده ایجاد شده که سومری ها موجب ایجاد این تمدن بوده اند و زبانشان ملتصق بود، بعد سامی ها که زبانشان پیوندی بود بر آنها غلبه یافتند وقتی که آریایی های ایرانی هم با یونان طرف شدند مغلوب آنان گشتند.
دشت خوزستان
دشت خوزستان که بنا بر کیفیت خاص جغرافیایی خود از نظر جنس خاک و تعداد رودخانه های پر آبی که بدین دشت از فلات ایران سرازیر می گردد یکی از حاصل خیزترین دشت های جهان می باشد، از دوران های قدیم محل سکونت گروه های بشری واقع شده و پس از این که جوامع انسانی به رمز کشاورزی و تکثیر مواد غذایی از راه کشاورزی پی بردند، اجتماعات زیادی در این دشت مستقر گردیدند. این اجتماعات اولیه مستقر کشاورزی گام های سریعی در پیشرفت تمدن برداشته و بزودی وارد مرحله شهرنشینی شدند و بقایای اجتماعات شهرنشین اولیه در این دشت در اواخر هزاره ی پنجم پیش از میلاد به صورت تپه های عظیمی مشاهده می شود که بزرگترین نمونه آنها در کنار شهر فعلی شوش قرار گرفته است.
دشت رسوبی خوزستان از دوران های بسیار قدیم مورد سکونت اقوام پیش از تاریخ بوده است و در حدود بیش از ده هزار سال پیش از اقوام مسکون در این دشت که زندگانی غارنشینی و خانه بدوشی و دوران جمع آوری غذا را پشت سر گذارده و دوران تولید غذا را شروع نمودنده بودند در پهنه ی این دشت به صورت اجتماعات اولیه کشاورزی مستقر شده بودند. این اقوام پیش از تاریخ در این دشت تمدنی را به وجود آوردند و به تدریج این شهر در دنیای پیش از تاریخ در منطقه ی وسیعی گسترش یافت و به نقاط مجاور و نواحی اطراف این تمدن نیز راه یافت. این تمدن به تدریج به مراحل کمال رسیده و در این هنگام مرکز آن یعنی شهر شوش دوران یک اجتماع کشاورزی را پشت سر گذارده بود.
پیشرفت صنایع به همراه وضع پیشرفته و شکوفایی اقتصادی، اقوام مسکون در دشت شوش را به آنجا رسانید که ساختمان های عظیم احداث نمودند و به مرور مبادلات تجارتی صورت گرفت.
ساکنان قدیم و اصلی دشت خوزستان در رهگذر پیشرفت و تکامل تمدن خود در دشت شوش وارد مرحله ی تاریخی گردیده و حکومت عیلام را تشکیل دادند.
دشت خوزستان که از نظر جغرافیایی مرز خاصی با دشت بین النهرین ندارد و سطح هموار این دشت که تا مناطق بین النهرین نیز ادامه دارد باعث گردید که کشور عیلام در جوار و به موازات بین النهرین از نظر هنر و صنایع و تمدن پیشرفت نموده و در این زمینه به عنوان یک رقیب سیاسی و فرهنگی در طول تاریخ برای آن منطقه قلمداد گردید. کشور بین النهرین همواره علاقه داشت که با لشکرکشی های نظامی به مناطق عیلام که از نظر منابع طبیعی بسیار غنی بوده به موادی مانند چوب، سرب، مس، سنگ های قیمتی مانند نقره و نیمه قیمتی مثل مرمر و نیز اسب های سواری ممتاز که در آن منطقه تولید می گردید دست یابد. عیلامی ها نیز برای بدست آوردن کنترل این منطقه و ثروت آن به مناطق بین النهرین لشکرکشی می نمودند و غنائم ارزنده ای را با خود به ایران می آوردند.
کشور عیلام به خصوص در دوران اقتدار خود منطقه ی وسیعی را در تحت تصرف خود داشته و این کشور وسیع از جانب غرب، به کشور بین النهرین و از جهت شرق به زابلستان در نزدیکی دره ی رود سند و در جهت جنوب به خلیج فارس و جزایر آن و در حد شمالی به نواحی اصفهان و کاشان می رسید.
مرکز اصلی این کشور عظیم در دشت خوزستان و پایتخت آن شهر بزرگ شوش بود. دشت خوزستان که در رهگذر پیشرفت تمدن بشر یکی از پر تلاش ترین و مساعدترین مناطق جهان و بدون شک از فعال ترین گاهواره های اولیه تمدن بود بزودی در این زمینه به حد کمال رسید. آثار و بقایای باقی مانده از این فعالیت عظیم و چشمگیر اجتماعات اولیه امروز به صورت تپه های باستانی متعدد و فراوان در این دشت وجود دارند که اهم آنها تپه باستانی شوش است. مجموعه تپه های باستانی این دشت وسیع به دوره های مختلف پیش از تاریخ متعلق بود، و تعداد هر گروه از آنها به قدری زیاد است که نشان می دهد این دشت حاصلخیز در تمام دوران های گذشته فعالیت چشمگیری داشته و در این زمینه از هزاره ی هفتم پیش از میلاد نقش مهمی را در پرورش و فراهم آوردن تسهیلات برای ادامه ی زندگانی در این سرزمین ایفا نموده است.