ایران در دوران قبل از تاریخ

سرزمین باستانی ایران که در محدوده ای از شمال به دریای خزر و از جنوب به خلیج فارس و دریای عمان و از غرب به سرزمین باستانی بین النهرین و از شرق تا جلگه های سند قرار داشت، تمدن های کهنی را در دل خود جای داده است. وسعت این سرزمین و ارتباط های متفاوت و قابل توجه آن این امکان را داده است که این منطقه وسیع، نمایانگر تاریخ و فرهنگ ملل مختلفی باشد. در دوران پیش از تاریخ و ادوار باستانی شاهد تمدن هایی مانند ایلام در جنوب غرب و نیز تمدن لرستان غرب ایران هستیم.در مرکز ایران نیز اماکن باستانی مانند مارلیک کاشان و املش مازندران به جای مانده است که خود، صرف نظر از جنبه ی هنری، از لحاظ تاریخ ایران هم حائز اهمیت است. مراکز تاریخی مانند ناحیه ی حسنلو در دره ی سولدوز آذربایجان و زیویه در شرق سقز کردستان هر یک مرکز تمدن ها و نشانگر اقوام و قبایلی بودند که سال های طولانی در منطقه زندگی کردند و شالوده ی تمدن و فرهنگ های بعدی آن ناحیه و سرزمین کهن ایران را ریخته اند.گاه برخی از این تمدن های موجود در فلات ایران، به طور هم زمان وجود داشته اند و به لحاظ قدمت بر دیگری برتری ندارند. اما همواره مسائل دیگر، مانند ارزش و اعتبار آثار هنری تمدنی را بر دیگری رجحان می بخشد.به عنوان مثال می توان محل های باستانی و تاریخی قلعه ی شوش و منطقه ی علی کش در جلگه ی شوش واقع در جنوب را نام برد که همزمان با تپه ی سراب نزدیک کرمانشاه و غار هوته نزدیک بوشهر و یا تپه ی حاجی فیروز در جنوب ارومیه نزدیک شش هزار سال قدمت دارند. همه ی این تمدن ها در واقع نمایانگر تاریخ پیش از ایران هستند.